HET JAAR 2022

De Monitor Discriminatie 2022 regio Rotterdam geeft een overzicht van meldingen bij anti-discriminatievoorzieningen (ADV’s) en door de politie geregistreerde discriminatie-incidenten. Daarnaast wordt aandacht besteed aan verzoeken en oordelen bij het College voor de Rechten van de Mens. Gelijk-tijdig met deze monitor verschijnt het landelijk rapport Discriminatiecijfers in 2022.

Discriminatie

Discriminatie is het ongelijk behandelen van mensen op basis van kenmerken die er in de situatie niet toe doen, zoals hun herkomst, godsdienst of geslacht. Deze kenmerken worden discriminatiegronden genoemd. Mensen die discriminatie hebben ervaren of waargenomen kunnen dit melden bij een ADV. In de politie-eenheid Rotterdam zijn dit RADAR en Discriminatie Meldpunt Goeree-Overflakkee. Afhankelijk van de situatie kunnen slachtoffers ook terecht bij de politie of het College voor de Rechten van de Mens. Onderzoek toont aan dat slechts 3 procent van de discriminatie-ervaringen wordt gemeld bij een instantie die discriminatie registreert. (1) Mensen blijken het herkennen, benoemen en melden van discriminatie vaak lastig te vinden. (2) Veel incidenten blijven daardoor buiten de registraties.

ADV’s en politie

De ADV’s ontvingen in 2022 422 meldingen van discriminatie over voorvallen in de regio Rotterdam. Dit is 8 procent minder dan in 2021. Het aantal meldingen over herkomst of huidskleur is licht toegenomen en bedraagt ruim de helft van het totaal. Er waren ook meer meldingen over godsdienst, geslacht, leeftijd en seksuele gerichtheid dan het jaar ervoor. Het terrein waarover de meeste meldingen binnenkwamen was de arbeidsmarkt. De politie registreerde in 2022 897 discriminatie-incidenten, (pop-up) wat 11 registraties minder zijn dan het jaar daarvoor. Het grootste deel van de politieregistraties ging over de gronden herkomst en seksuele gerichtheid.

College voor de Rechten van de Mens

Het College voor de Rechten van de Mens ontving in 2022 uit regio Rotterdam 95 verzoeken om een oordeel. Dit is 26 procent minder dan een jaar eerder. De meeste verzoeken hadden betrekking op de gronden herkomst, nationaliteit en geslacht. Verzoekers voelden zich gediscrimineerd op de terreinen arbeidsmarkt, sociale bescherming en goederen en diensten. Op basis van de gelijkebehandelingswetgeving kan het College beoordelen of er sprake was van discriminatie. Het College bracht over 16 verzoeken een oordeel uit, waarvan er 7 keer sprake was van verboden onderscheid.

...............

De Surinaams-Nederlandse vriend van een melder heeft sinds twee weken een nieuwe baan in de bouw. Op zijn werk maken witte collega’s racistische opmerkingen en pesten hem. Zo zeggen collega’s onder andere: ‘Ik wil geen n* in mijn bus.’ Het slachtoffer heeft zijn ervaringen gemeld bij de leidinggevende en vervolgens zijn er excuses gemaakt. Toch blijft het pesten doorgaan. Het maakt de vriend van de melder erg verdrietig.

...............

Noten

1 Andriessen, I., Hoegen Dijkhof, J., Torre, A. van der, Berg, E. van den, Pulles, I., Iedema, J. en de Voogd-Hamelink, M. (2020). Ervaren discriminatie in Nederland II. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.

2 Andriessen, I. (2017). Discriminatie herkennen, benoemen en melden. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.

...............

Pop-up

Het gaat bij deze incidenten niet alleen om meldingen en aangiftes van discriminatie, maar ook om andere incidenten met een (mogelijk) discriminatoir aspect. Een discriminatoir aspect is bijvoorbeeld het roepen van discriminerende scheldwoorden tijdens een mishandeling.

...............

LEES HIER EEN VERHAAL

Zwangerschapsdiscriminatie

Ruby: ‘Tijdens een sollicitatiegesprek kreeg ik te horen dat mijn competenties en ervaring goed aansluiten bij de functie, maar dat het onhandig is dat ik met zwangerschapsverlof zou gaan. Ik werd daarom niet aangenomen, maar het bedrijf wilde mijn sollicitatie na het verlof wel weer in procedure nemen. Ik voelde me gediscrimineerd op grond van zwangerschap en ben met ondersteuning van RADAR een procedure gestart bij het College voor de Rechten van de Mens. Het College oordeelde dat er daadwerkelijk sprake is van verboden zwangerschapsdiscriminatie. In een persoonlijk gesprek bood de werkgever zijn excuses aan. Ik ben blij met de uitspraak en de ondersteuning door RADAR.’klachtbehandelaar vraagt aan de wederpartij wat er precies is gebeurd. Zij geven toe dat de meldsters nooit uitgesloten hadden mogen worden van de sollicitatie, maar wijzen ongelijke behandeling van de hand. Er loopt nu een procedure (verzoek om een oordeel) bij het College voor de Rechten van de Mens, omdat de ADV meent dat hier wel sprake is van ongelijke behandeling op grond van handicap/chronische ziekte.

ANALYSE - GRONDEN

De meest voorkomende discriminatiegronden en opvallende ontwikkelingen in 2022 beschrijven wij hieronder. Begin 2022 vervielen de door de overheid genomen maatregelen tegen het coronavirus, zoals het coronatoegangsbewijs. De daling van het totaal aantal meldingen in vergelijking met 2021 hangt grotendeels samen met de sterke afname van meldingen over coronamaatregelen.

Herkomst/huidskleur

Net als voorgaande jaren is herkomst verreweg de meest voorkomende discriminatiegrond. In 2022 gaat ruim de helft van de meldingen bij ADV’s over deze grond. Van de politieregistraties heeft 45 procent betrekking op discriminatie vanwege herkomst of huidskleur. De meeste meldingen over discriminatie vanwege herkomst gaan over vijandige bejegening en omstreden behandeling. Zo werden melders op hun werk gepest en uitgescholden voor ‘huisn*’ en ‘k*t-Chinees’. En meldde een moeder dat haar dochter als enige passagier bij een bushalte stond te wachten en door de buschauffeur werd geweigerd met de woorden: ‘Jij bent bruin, dus jij gaat niet mee.’ Politieregistraties gaan aanzienlijk vaker over geweld, regelmatig na conflicten in het verkeer of in het uitgaansleven. Maar ook zonder aanleiding krijgen aangevers te maken met racistisch geweld. Bijvoorbeeld een man met een Aziatische achtergrond die op een metrostation werd gevolgd en geslagen door een groep jongens die herhaaldelijk ‘tjin tjong’ zeiden. En een man die op straat werd uitgescholden met ‘k*-Hindoes, ik haat jullie, ik spuug op jullie‘ en een kopstoot kreeg.

Seksuele gerichtheid

In de politieregistraties is seksuele gerichtheid na herkomst de meest geregistreerde discriminatiegrond. Het gaat in 2022 om 29 procent van de geregistreerde discriminatie-incidenten, iets minder dan het jaar ervoor. Van de ADV-meldingen gaat 8 procent over de grond seksuele gerichtheid, iets meer dan in 2021. In de politieregistraties gaat het vaak om algemeen schelden met ‘homo’ tegen agenten en boa’s, waarbij de gedupeerde vermoedelijk niet homoseksueel was of daarvoor werd aangezien. (pop-up)

Er zijn ook voorbeelden van incidenten waarbij mensen bewust vanwege hun seksuele gerichtheid zijn uitgescholden, mishandeld of bedreigd. Zo werd een homoseksuele man op een festival geschopt en geslagen, waarbij een dader riep: ‘K*homo, jij verdient het niet om te leven!’ Melders kregen onder andere te maken met scheldpartijen, negatieve reacties op een regenboogvlag en weigeringen in bijvoorbeeld de horeca.

...............

Een vrouw doet melding bij de politie, omdat zij zich bedreigd voelt door een nieuwe collega. Zij moet de collega inwerken en als hij verneemt dat zij lesbisch is, begint hij rare opmerkingen te maken. Hij zegt dingen als: ‘In mijn land zou je al vermoord zijn.’ Of: ‘Ben je bang van mij? Er kunnen zomaar ongelukken gebeuren, er zijn hier donkere plekken en ik weet van niets.’

...............

Pop-up

Hoewel algemeen schelden met ‘homo’ of ‘jood’ de gedupeerden vermoedelijk niet persoonlijk raakt, is dit wel degelijk discriminerend. Het gebruik van deze scheldwoorden houdt namelijk een negatief beeld in stand van niet-heteroseksuele mensen en van joden.

...............

LEES HIER EEN VERHAAL

Racisme op school

Paula: ‘Mijn 10-jarige zoontje werd enorm gepest op school. Er werden allerlei discriminerende opmerkingen gemaakt over zijn huidskleur. Ik had al verschillende keren geprobeerd dit aan te kaarten op school, maar voelde me niet serieus genomen. Daarom heb ik contact opgenomen met RADAR. RADAR heeft vervolgens telefonisch contact gezocht met de school en we hebben gezamenlijk een gesprek gevoerd op school. Mijn zoon en ik kregen ruimte om uitgebreid te vertellen wat er aan de hand was en hoe wij ons voelden. De school ging hier serieus op in en samen hebben we een plan gemaakt hoe te handelen als het opnieuw gebeurt. Ik voelde me eindelijk serieus genomen.’

ANALYSE (VERVOLG)

Handicap/chronische ziekte

Met ruim 9 procent van het totaal aantal meldingen is discriminatie vanwege handicap of chronische ziekte de tweede grond bij de ADV’s. Het aantal meldingen is gedaald ten opzichte van het jaar ervoor. (pop-up)

Verschillende melders vermoedden niet te worden aangenomen of minder kansen te krijgen op het werk vanwege hun beperking. Verder zijn er onder andere melders die werden geweigerd met hun hulphond, werden afgewezen in het onderwijs of te maken kregen met scheldpartijen en pesterijen vanwege een beperking.

Geslacht

In 2022 is de discriminatiegrond geslacht de derde grond bij de ADV’s (9 procent van het totaal). Het aantal meldingen over discriminatie vanwege geslacht nam in 2022 licht toe. De politie registreerde 8 discriminatie-incidenten met de grond geslacht, die onder andere gaan over conflicten tussen buren of familieleden waarbij transgender personen slachtoffer zijn. Een ander voorbeeld is een huisbaas die een transgender huurder herhaaldelijk uitschold en dreigde het huis uit te zetten. In de meldingen komen onder andere pesterijen op school of door buurtgenoten voor. Tenslotte gaat ruim een kwart van de discriminatiemeldingen op grond van geslacht over vrouwen die vanwege hun zwangerschap zijn afgewezen, van wie het contract niet is verlengd of die in een lagere functie zijn geplaatst.

Godsdienst

Het aantal meldingen over discriminatie vanwege godsdienst is gestegen in 2022 (naar 6 procent van het totaal), net als het aantal politieregistraties. Van de meldingen gaat 70 procent over discriminatie-ervaringen van moslims. Een deel van deze meldingen gaat over omstreden behandeling op de arbeidsmarkt, zoals afwijzing vanwege het dragen van een hoofddoek of het niet toestaan van bidden tijdens de pauze. In de meldingen en politieregistraties zitten ook voorbeelden van scheldpartijen en kwetsende opmerkingen gericht tegen moslims. Verder gaat een aantal meldingen over het lidmaatschap van een christelijke geloofsgemeenschap als selectiecriterium bij sollicitaties.

Antisemitisme

Bij de politie is 13 procent van de discriminatie-incidenten als antisemitisme geregistreerd. In de meeste gevallen gaat het om schelden met ‘(k*)jood’ naar politieagenten. Voorbeelden van andere registraties zijn uitingen van antisemitische leuzen tijdens voetbalwedstrijden, antisemitische bekladdingen en hakenkruizen. Bij de ADV’s kwamen 4 meldingen binnen over antisemitisme.

...............

Een vader wacht voor de middelbare school van zijn dertienjarige kind. Hij ziet dat hij met zijn vriend, beiden zijn geboren als meisje maar identificeren en kleden zich als jongen, op het schoolplein wordt bedreigd door een groepje jongeren. Zij worden uitgemaakt voor ‘homo’s’. Als zijn kind ‘klootzak’ terugroept, krijgt hij klappen in het gezicht. Hierop stapt de vader uit de auto om zijn kind te bevrijden.

...............

Pop-up

Deze afname hangt samen met het afschaffen van de coronamaatregelen, zoals de mondkapjesplicht. Deze verplichting gold niet voor mensen die om medische redenen geen mondkapje konden dragen. In 2021 waren er veel meldingen van mensen met een medische verklaring die toch werden geweigerd of weggestuurd door bijvoorbeeld winkels, zorgverleners en horecagelegenheden.

...............

LEES HIER EEN VERHAAL

Weigeren aanpassingen te doen

Een vrouw is rolstoelgebruiker en gaat naar een sportschool. De sportschool verplaatst de apparaten waarop de vrouw haar oefeningen doet van de begane grond naar de eerste verdieping. De vrouw kan de apparaten niet meer gebruiken, want er is geen lift. De sportschool weigert om de apparaten telkens voor haar te verplaatsen en de vrouw dient hierover een klacht in. Opnieuw weigert de sportschool om de gevraagde aanpassingen te doen. De vrouw stapt naar het College en dat oordeelt dat de sportschool haar discrimineert op grond van handicap. Een sportschool is verplicht om doeltreffende aanpassingen te verrichten voor sporters met een handicap, tenzij deze onevenredig belastend zijn.

ANALYSE (TERREINEN)

De ADV’s registreren het maatschappelijk terrein waarop een discriminatievoorval zich afspeelde. De politie registreert geen terreinen. Deze pagina belicht de meest gemelde terreinen.

Arbeidsmarkt

Een kwart van de meldingen in 2022 gaat over discriminatie op de arbeidsmarkt. De discriminatie-grond herkomst is met 43 procent verreweg de meest gemelde grond op dit terrein. Het gaat onder andere om meldingen over afwijzingen voor een baan, contracten die niet werden verlengd of ontslag, waarbij melders vermoeden dat hun migratieachtergrond een rol speelde. Zo werd een melder na twee weken ontslagen met de toelichting dat zij ‘niet past in het Nederlandse team’. Melders kregen ook te maken met discriminerende uitspraken of pesterijen op de werkvloer. Zo kreeg een docent tijdens een beoordelingsgesprek van zijn teamleider te horen: ‘Dit is Nederland.’

Collectieve voorzieningen

Meldingen over discriminatie op het terrein collectieve voorzieningen, zoals gemeentelijke instanties en zorgaanbieders, vormen 12 procent van het totaal. Deze gaan veelal over omstreden behandeling of vijandige bejegening vanwege herkomst. Zo kreeg een meldster te maken met discriminerende opmerkingen van een arts. Een andere kritische melder kreeg van een bewindvoerder te horen: ‘Als je niet tevreden bent, dan ga je maar terug naar je eigen land.’ Opvallend was de melding van een man die vanwege zijn homoseksualiteit en het heersende apenpokkenvirus tijdelijk niet meer welkom was in het verpleeghuis van zijn ouders.

Commerciële dienstverlening

12 procent van de meldingen gaat over discriminatie door commerciële dienstverleners, zoals medewerkers van winkels, vervoersbedrijven of banken. Meerdere melders vermoedden dat zij vanwege hun herkomst extra werden gecontroleerd in een supermarkt. Andere voorbeelden van meldingen zijn een fietsenmaker die tegen een melder zei: ‘Ga maar naar je landgenoot verderop.’ En een chauffeur van een shuttlebus naar een nationaal monument die weigert om ouders met een speciale buggy voor hun kind met een beperking mee te nemen.

Buurt/wijk

10 procent van de meldingen gaat over discriminatie in de woonomgeving, wat ook in de politieregistraties regelmatig voorkomt. De meldingen gaan vaak over discriminerende uitspraken, pesterijen en vernielingen door buren of buurtgenoten, waarbij de herkomst of seksuele oriëntatie van de melder een rol speelde. Zo liet een buurman zijn hond steeds poepen in de tuin van een non-binaire melder.

...............

Een gezin dat uit Syrië is gevlucht doet aangifte tegen een bovenbuurvrouw. Deze buurvrouw discrimineert hen vanaf de eerste ontmoeting. Zij vraagt gelijk: ‘Waar komen jullie vandaan? En wanneer gaan jullie weer verhuizen?’ Daarnaast veroorzaakt de buurvrouw met haar kinderen veel geluidsoverlast. Als het gezin haar daarop aanspreekt, reageert zij met uitspraken als: ‘Jullie zijn illegale mensen, jullie moeten terug naar jullie eigen land.’ Het Syrische gezin snakt naar rust.

...............

LEES HIER EEN VERHAAL

Racisme op de werkvloer

Een vrouw werkt als helpende in de ouderenzorg en wordt gediscrimineerd door de familie van een cliënt. De familie wijst de vrouw vanwege haar huidskleur af als zorgverlener voor hun naaste. Kort nadat de vrouw dit incident heeft gemeld bij haar leidinggevende, krijgt zij een vaststellingsovereenkomst aangeboden. De reden hiervoor is dat zij niet meer in het profiel zou passen. De vrouw ervaart al langer racisme op het werk en heeft dit eerder gemeld bij haar leidinggevende, zonder resultaat. Daarom stapt zij nu naar het College. Het College oordeelt dat haar werkgever discrimineert op grond van ras door onvoldoende zorg te dragen voor een discriminatievrije werkomgeving.

...............

SAMENWERKING

Positie ADV’s

ADV’s zijn dé lokale experts op het gebied van discriminatie. Zij zijn een spin in het web tussen gemeenten, politie, OM en andere instanties die betrokken zijn bij de aanpak van discriminatie. Om deze rol goed te kunnen vervullen, is het volgens de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme (NCDR) van belang dat wordt ingezet op sterke ADV’s met voldoende financiële middelen en deskundigheid, die goed vindbaar en toegankelijk zijn. (3) De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties bevestigt de rol van ADV’s als lokale expert. Met als doel de positie en rol van ADV’s te versterken, laat zij onderzoeken hoe het stelsel van ADV’s beter kan worden georganiseerd en gefinancierd en welke taken bij ADV’s horen. De uitkomsten van dit onderzoek worden verwacht in het voorjaar van 2023.

Vergroten zichtbaarheid

Ook Discriminatie.nl, de landelijke vereniging van antidiscriminatiebureaus, investeert in het versterken van de onderlinge samenwerking en de professionalisering van de sector. In 2022 heeft de vereniging een gezamenlijk strategisch plan opgesteld. Hierin is onder andere aandacht voor het verbeteren van de vindbaarheid van de ADV’s. Hiertoe gaan de ADV’s zich in de loop van 2023 onder één naam profileren als uitvoerder van de gemeenschappelijke Wga-taken.(pop-up) Dit draagt bij aan een betere herkenbaarheid en zichtbaarheid van ADV’s. Naar verwachting leidt dit ertoe dat meer mensen discriminatie melden bij een ADV. Uit onderzoek blijkt dat sommige gedupeerden geen melding maken omdat ze niet weten dat zij discriminatie kunnen melden bij een ADV. Gedupeerden geven in dit onderzoek ook aan dat de drempel om te melden lager zou zijn als duidelijk(er) is dat een ADV onafhankelijk is van de overheid. Een ADV wordt nu soms nog gezien als een verlengstuk van de overheid. Sommige meldpunten zijn bijvoorbeeld onderdeel van een gemeente, terwijl het Rijk dit niet wenselijk vindt in verband met het waarborgen van de onafhankelijkheid. (4)

...............

Een onderzoek naar de behoeften van melders van discriminatie laat zien dat zij vooral willen dat hun discriminatie-ervaring serieus genomen wordt. Daarbij vinden zij het belangrijk dat de discriminerende daad consequenties heeft voor de pleger en dat de discriminatie stopt. Ook willen gedupeerden zich graag kunnen herkennen in klachtbehandelaars en vinden ze ervaringsdeskundigheid binnen een ADV erg belangrijk. (5)

...............

Noten

3 Nationaal Programma tegen Discriminatie en Racisme 2022

4 Kros, K., Harnacke, C., Felten, H., Broekroelofs, R. en Does, S. (2022). ‘Een antidiscriminatievoorziening moet slagkracht hebben’. Onderzoek naar hoe het meldproces bij discriminatie ingericht zou kunnen worden vanuit de behoeften van de gedupeerden. Utrecht: Movisie.

5 Kros, K., Harnacke, C., Felten, H., Broekroelofs, R. en Does, S. (2022). ‘Een antidiscriminatievoorziening moet slagkracht hebben’. Onderzoek naar hoe het meldproces bij discriminatie ingericht zou kunnen worden vanuit de behoeften van de gedupeerden. Utrecht: Movisie.

...............

LEES HIER EEN VERHAAL

Racisme op de werkvloer

Een witte man werkt bij een sterrenwacht. Zijn collega’s en vrijwilligers uiten zich racistisch door over ‘die n*’ te praten. Een vrijwilliger zegt zelfs: ‘Ik heb zin om een n* met z’n tanden op een stoeprand te leggen en op z’n achterhoofd te stampen.’ En eenmaal brengt iemand de Hitlergroet. De man kaart dit aan bij zijn leidinggevende, maar die besteedt er weinig aandacht aan. De man dient zijn ontslag in, omdat hij de sfeer op de werkvloer als zeer slecht ervaart. De man stapt naar het College, dat oordeelt dat zijn werkgever onvoldoende zorg heeft gedragen voor een discriminatievrije werkvloer en zijn discriminatieklacht onzorgvuldig heeft behandeld.

...............

Colofon

Tekst: Inte van der Tuin

Ontwerp: © 2022, Go Puck

Portretten: © Shutterstock/ v.b.n.b. pagina 2: Diego Servo, 9Nong, Pixel-Shot | pagina 4: AJRPhoto, Seventy Four, Jacob Lund | pagina 5: Insta_photos, ZouZou,Eugenio Marongiu, pagina 7: Nakaridore, Krakenimages, Diego Servo | pagina 8: Aleshyn Andrei, Lumetia, Bricolage

Illustratie pagina’s 1, 2, 4, 5, 7, 8: © Shutterstock/Melitas |

Illustraties pagina 3: © Shutterstock/ Visual Generation

Interactiviteit: Lydia de Boer

...............

Deze uitgave

Dit is een gezamenlijke uitgave van de Politie Eenheid Rotterdam en RADAR. De politie, het College voor de Rechten van de Mens en de antidiscriminatievoorziening Discriminatie Meldpunt Gemeente Goeree-Overflakkee hebben voor deze uitgave gegevens beschikbaar gesteld.

April 2023